Η Βυζαντινή Μονή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (ύψ. 130 μ.), είναι κτισμένη στη θέση του αρχαίου ναού του ΔΑΦΝΗΦΟΡΟΥ ΑΠΟΛΛΩΝΟΣ.
Η εκκλησία, αξιοσημείωτο δείγμα της βυζαντινής αρχιτεκτονικής, είναι περίφημη για τα ψηφιδωτά της και κτίσθηκε στο τέλος του 11ου αιώνος. Έχει τρούλο δεκαεξάπλευρο ύψους 5,27 μ. και στηρίζεται σε τέσσαρες αψίδες. Πάνω από τον νάρθηκα του ναού φαίνονται ίχνη και άλλου ορόφου, πού προφανώς χρησίμευε για κατοικία του ηγουμένου ή για βιβλιοθήκη. Σπουδαία πηγή για την ιστορία της Μονής Δαφνίου είναι ο βίος του οσίου Μελετίου, γραμμένος από τον Θεόδ. Προδρόμου στις αρχές του 12ου αιώνος. Από το κείμενο αυτό πληροφορούμαστε ότι τον 11ο αιώνα η Μονή βρισκόταν σε μεγάλη ακμή και ότι οι καλόγηροι ζούσαν εκεί χωρίς υπερβολική αυστηρότητα. Άλλη πηγή μας πληροφορεί ότι το 1207 η Μονή κατελήφθη από τους Φράγκους. Ύστερα από 4 χρόνια οι Ορθόδοξοι μοναχοί εξεδιώχθησαν. Οι Δούκες των Αθηνών εγκατέστησαν καθολικούς μοναχούς του Τάγματος των Κιστερκιανών. Η Μονή χρησίμευσε και ως τόπος ταφής των Δουκών της οικογενείας Ντέ λα Ρός. Η μεγάλη της λαμπρότητα διατηρήθηκε μέχρι το 1305. Οι Φράγκοι μοναχοί την εγκατέλειψαν το 1458, όταν ήλθαν οι Τούρκοι. Ορθόδοξοι μοναχοί εγκαταστάθηκαν και πάλι στη Μονή τον 16ο αιώνα. Ή θέση της Μονής και ο ισχυρός της περίβολος καθιστούσαν την τοποθεσία αξιόλογη από στρατηγική άποψη. Το 1770 χρησιμοποιήθηκε ως καταφύγιο του μητροπολίτου Αθηνών Βαρθολομαίου. Το 1821 οι Τούρκοι την κυρίευσαν με προδοσία του μονάχου Παΐσιου. Ο ναός έχει χαρακτηριστεί ιστορικό μνημείο.
Στην ιστορία της χριστιανικής τέχνης η εκκλησία του Δαφνίου έχει μεγάλη σημασία. Τα ψηφιδωτά των τοίχων και των θόλων της με το χρυσό τους φόντο είναι μοναδικά σε κομψότητα σχεδίου, πλαστικότητα, έκφραση προσώπων και ποικιλία χρωμάτων, και αποτελούν λαμπρό δείγμα της διατηρήσεως της ελληνιστικής τέχνης στους κατοπινούς χρόνους. Μερικές από τις πιο αξιόλογες παραστάσεις είναι ή προσευχή της Αγίας Άννας, τα Εισόδια της Θεοτόκου, ο Μυστικός Δείπνος, η Προδοσία του Ιούδα, η Κοίμηση της Θεοτόκου, η Έγερση του Λαζάρου, η Γέννηση της Θεοτόκου, ή Σταύρωση κλπ. Δεσπόζει ή επιβλητική μορφή του Χρίστου ως Παντοκράτορος στον τρούλο. Επίσης στο ελληνικό δημοτικό τραγούδι βρίσκουμε στίχους για την αξία αυτών των ψηφιδωτών:
Κυρά Χρυσοδαφνιώτισσα, μεγάλη σου ‘ναι ή χάρη
με το ψηφί, με το ριγλί, μέ το μαργαριτάρι.
Αττικη Γη 