Η Ελλάδα των επτά Θαλασσών και των Πέντε ηπείρων

Λίγο μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, γράφτηκαν στα ελληνικά νηολόγια, μαζικά σχεδόν, 98 εμπορικά πλοία τύπου Liberty. Τα πλοία πουλήθηκαν από το αμερικανικό δημόσιο σε έλληνες εφοπλιστές σύμφωνα με το νόμο Merchant Ship Sales Act of 1946 που θεσπίστηκε ένα χρόνο μετά το τέλος του Πολέμου, επιτρέποντας την πώληση αμερικανικών πλοίων σε τρίτες χώρες με σκοπό να ενισχύσει τη μεταπολεμική ναυτιλιακή τους ανασυγκρότηση.

Tην εποχή εκείνη η ανάπυξη του υπό ελληνική σημαία στόλου παρουσίαζε σημαντικές δυσκολίες λόγω του εξαιρετικά υψηλού κόστους λειτουργίας των ελληνικών πλοίων και της έκρυθμης πολιτικής κατάστασης στην Ελλάδα. Ωστόσο, αν και αντιοικονομικά στο αρχικό στάδιο της λειτουργίας τους υπό ελληνική σημαία, τα Liberty αποτελούν ορόσημο για τη ναυτιλία μας, κυρίως για το γεγονός ότι προσέφεραν άμεση απασχόληση σε περισσότερους από 4.000 άριστους έλληνες ναυτικούς, οι οποίοι σε αντίθετη περίπτωση θα είχαν ακολουθήσει άλλα επαγγέλματα ή το πιθανότερο θα είχαν μεταναστεύσει, όπως πολλοί άλλοι συμπατριώτες μας εκείνη την εποχή. Η απόκτηση λοιπόν των Liberty δεν λειτούργησε μόνο ως πυρήνας για την ανασυγκρότηση και τη μετέπειτα δημιουργία ενός μεγάλου υπό ελληνική σημαία στόλου, αλλά και ως σωσίβιο που διατήρησε ζωντανό το επάγγελμα όπου ο Έλληνας διακρίνεται για τις επιδόσεις του από την αρχαιότητα, το επάγγελμα του ναυτικού.

Aπό τα 2.720 που ναυπηγήθηκαν κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου έχουν απομείνει μόνο τρία: το «John W. Brown» στη Βαλτιμόρη, το «Jeremiah O’Brien» στο Σαν Φρανσίσκο και το «Αrthur Μ. Huddell». Το τελευταίο καθελκύστηκε το 1943 στη Φλόριντα με προορισμό τη μεταφορά εμπορευμάτων (εκρηκτικών και γενικού φορτίου) που έφταναν τους 7.500 τόνους και το καλοκαίρι του 1944 μετατράπηκε σε πλοίο μεταφοράς σωλήνων.

ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ «ARTHUR Μ. HUDDELL»

Δεν είναι το σκαρί ούτε οι «μπίγες» -οι γερανοί φορτοεκφόρτωσης-, αλλά το ιστορικό όνομα «liberty» που αναγνωρίζουν οι περισσότεροι επισκέπτες. Αυτοί που, προσπερνώντας τα σύγχρονα βαπόρια και τους επιβάτες του προβλήτα Ε2, ανακαλύπτουν στη σκιά των σκουριασμένων σιταποθηκών της δυτικής ακτής του Πειραιά το «Hellas Liberty». Το αρχικό του όνομα ήταν «SS Arthur M. Huddell» και είναι το μοναδικό φορτηγό πλοίο τύπου «liberty» που σώζεται σήμερα στην Ευρώπη. Είναι σπάνιος θησαυρός 73 ετών, βγαλμένος από το σεντούκι της παγκόσμιας ναυτικής ιστορίας, και από το 2010 λειτουργεί ως πλωτό μουσείο

Το 2006 μια ομάδα Ελλήνων εφοπλιστών με επικεφαλής τον Σπύρο Πολέμη το ανακάλυψε «μισοβουλιαγμένο» και ζήτησε από την αμερικανική κυβέρνηση να τους το παραχωρήσει. «Το πήραμε σκουριασμένο και γυμνό από κάθε όργανο. Τα ξύλα τα είχαν φάει η υγρασία, το σαράκι, η πολυκαιρία και η αλμύρα. Μετά από μια πρόχειρη επιδιόρθωση, κατάφερε να ταξιδέψει», θυμάται ο πλοίαρχος Β. Κούζιλος.

Ανήμερα του Αγίου Νικολάου το 2008, απέπλευσε ρυμουλκούμενο και ξεκίνησε τον διάπλου του Ατλαντικού. Τον Ιανουάριο του 2009 έδεσε στον Πειραιά και ξεκίνησε η αμμοβολή, η υδροβολή και ο χρωματισμός στα ναυπηγεία του Περάματος και του Σκαραμαγκά. Το μεγαλύτερο μέρος του κόστους της επισκευής το ανέλαβε ο καπετάν Βασίλης Κωνσταντακόπουλος.

Σήμερα, στην καμπίνα των χαρτών βλέπετε τον αυθεντικό ραδιοεντοπιστή. Η γέφυρα εξοπλίστηκε με παλιά ναυτικά όργανα – τηλέγραφο, μαγνητική και γυροσκοπική πυξίδα. Καθώς κατευθύνεστε προς το τέταρτο αμπάρι, αντικρίζετε στ’ αριστερά σας το μηχανοστάσιο, όπου διακρίνεται το επάνω μέρος της ατμοκίνητης μηχανής των 2.500 ίππων. Παλιοί ναυτικοί που υπηρέτησαν στα «liberty» αναφέρονται στη μηχανή τους σαν να μιλούν για την πιστή τους σύζυγο: «Σε αυτήν μπορούσες να βασιστείς. Δεν σε πρόδιδε ποτέ».

Το πλοίο-μουσείο είναι έκθεμα ανυπολόγιστης αξίας από μόνο του. Υπάρχουν όμως κι άλλα σημαντικά στο εσωτερικό του: φωτογραφίες των 100 «liberty» που δόθηκαν στην Ελλάδα, μοντέλα καϊκιών και σύγχρονων πλοίων, καθώς και ναυτικά όργανα της εποχής (όχι απαραιτήτως από «liberty»), όπως χρονόμετρα πλοίων, εξάντες, φανάρια και διακοσμητικοί ναυτικοί κόμποι. Ο επισκέπτης θα δει, επίσης, την αυθεντική ξύλινη επιγραφή με το αρχικό όνομα του πλοίου, η οποία τον ταξιδεύει χωρίς να… σηκώσει άγκυρα.

* Το μουσείο είναι επισκέψιμο καθημερινά 10 π.μ.-5 μ.μ., με ελεύθερη είσοδο.

«Αν δεν υπήρχαν τα “liberty”» η έκβαση του πολέμου μπορεί να ήταν διαφορετική και η εξέλιξη της ελληνικής ναυτιλίας ίσως παρέμενε άπιαστο όνειρο». Δεν είναι τυχαίο ότι ονομάστηκαν «πλοία της ελευθερίας» από τους Αμερικανούς και «ευλογημένα πλοία» από τους Έλληνες ναυτικούς, οι οποίοι απέκτησαν περίπου 600 πλοία αυτού του τύπου.