Η Εννεάκρουνος πηγή Καλλιρρόης

Η πιο διάσημη αρχαία κρήνη της  Αθήνας!

Η πηγή Καλλιρόη υπήρξε μία από τις σημαντικότερες και πιο ονομαστές της αρχαίας Αθήνας, που ανέβλυζε από τον Υμηττό και εξέβαλλε στον Ιλισσό ποταμό. Την εποχή των Πεισιστρατιδών, για τις ανάγκες υδροδότησης της πόλης, τα νερά της διοχετεύτηκαν στην περίφημη Εννεάκρουνο, από τα πλέον φημισμένα οικοδομήματα, ορθογώνιου σχήματος, στις πλαϊνές πλευρές της οποίας διαμορφώνονταν αβαθείς υδρομαστευτικές δεξαμενές, όπου υπήρχαν οι εννέα κρουνοί εκροής των υδάτων

Σχέδιο φιλοτεχνημένο από τον Ιταλό ζωγράφο Simone Pomardi που απεικονίζει την πηγή Καλλιρόη στις αρχές του 19ου αιώνα, με φόντο τους στύλους του Ολυμπίου Διός

Σημειώνεται η συνέπεια στην τοπογραφία με το¨λεπτόγεω ¨της αττικής γης, την εκβολή των υδάτων καθώς επίσης και η ανθρώπινη δραστηριότητα γύρω από το ποτάμι (ψάρεμα).  Μολονότι δεν σώζεται στις μέρες μας, αναφέρεται κατ’ επανάληψη στην αρχαία ελληνική γραμματεία και εικάζεται ότι έχει επίσης απεικονιστεί σε δεκάδες αθηναϊκές μελανόμορφες υδρίες του 6ου αι. π.Χ..Ο Παυσανίας τη θεωρεί ως τη μόνη με καλό πόσιμο νερό στην Αθήνα, ενώ ο Ηρόδοτος και ο Θουκυδίδης, τοποθετούν τη θέση της νοτιοανατολικά της Αρχαίας Αγοράς, κοντά στην κοίτη του Ιλισσού ποταμού και σε απόσταση όχι μακρινή από το Ολυμπιείο, ίσως σε σημείο πίσω από την σημερινή εκκλησία της Αγ. Φωτεινής.

Καλλιρόη [Εννεάκρουνος] (6ος αι. π.Χ.)

Η κρήνη Καλλιρόη υπήρξε μία από τις σημαντικότερες και πιο ονομαστές κρήνες της αρχαίας Αθήνας. Στα χρόνια των Πεισιστρατιδών (δ΄ τέταρτο 6ου αι. π.Χ.) τα νερά της διοχετεύθηκαν στην περίφημη Εννεάκρουνο, που με βάση τις σωζόμενες περιγραφές αποκαθίσταται ως κατασκευή ορθογωνίου σχήματος με (μάλλον κιονοστήριχτη) πρόσοψη προς βορράν, στις πλαϊνές πλευρές της οποίας διαμορφώνονταν αβαθείς υδρομαστευτικές δεξαμενές όπου υπήρχαν οι εννέα κρουνοί εκροής των υδάτων. Η υδροδότησή της γινόταν πιθανώτατα από την ανατολική πλευρά μέσω υπόγειου πήλινου αγωγού. Η χρήση της κρήνης ήταν συνδεδεμένη όχι μόνο με τις ανάγκες υδροδότησης της πόλης, για την οποία αποτέλεσε αρδευτικό έργο υψίστης σημασίας, αλλά και με τελετές θρησκευτικού χαρακτήρα, μιας και γνωρίζουμε ότι από αυτήν έπαιρναν νερό οι κόρες της Αθήνας για το γαμικό λουτρό τους. Μολονότι δεν σώζεται στις μέρες μας, αναφέρεται κατ’ επανάληψη στην αρχαία ελληνική γραμματεία και εικάζεται ότι έχει επίσης απεικονιστεί σε δεκάδες αθηναϊκές μελανόμορφες υδρίες του 6ου αι. π.Χ., οι οποίες αναπαριστούν σκηνές με νεαρές παρθένες (ανύπαντρες κοπέλες) να αντλούν νερό από ένα κρηναίο οικοδόμημα.

Νερό και Νόμοι

Καθώς η «κατάρα» της λειψυδρίας απειλούσε πάντα να ενσκήψει στην Αττική γη, οι αρχαίοι Αθηναίοι πέρα από την εξασφάλιση της ποσο- τικής επάρκειας του νερού μέσω των τεχνικών έργων που κατασ- κεύαζαν, φρόντιζαν και για τη διατήρηση της ποιοτικής του στάθμης και για την οριοθέτηση της ορθολογικής του χρήσης με τη θέσπιση σχετικών μέτρων. Στην ιστορία της πόλης των Αθηνών καταγράφεται ότι ρυθμίσεις σχετικές με τη διαχείριση του νερού για πρώτη φορά περιλαμβάνονται στη νομοθεσία του Σόλωνα, η οποία, με ελάχιστες τροποποιήσεις από τον Πεισίστρατο, ίσχυσε για πάρα πολλά χρόνια. Για την εφαρμογή των κανόνων αυτών είχε συσταθεί αρμόδια υπη- ρεσία ελέγχου. Καθίσταται, πλέον, σαφές ότι ενώ η αρχαία Αθήνα στερούνταν την αφθονία του νερού και πάντα ζούσε υπό τη σκιά της λειψυδρίας, ωστόσο με τη φροντίδα των τοπικών αρχών ποτέ δεν δίψασε ο πληθυσμός της και ποτέ δεν εκδηλώθηκε σχετική δια- μαρτυρία.

Στην ελληνική μυθολογία με το όνομα Καλλιρρόη, το όνομα σημαίνει «καλή ροή», «όμορφη ροή»

• Εδώστις εκβολές του ποταμού Ιλισού, την λεγομένη Παριλίσσια περιοχή, βρίσκεται το Ολυμπιείο, στο κέντρο του ιερού τριγώνου της ευλογημένης Αττικής γης. Ένδειξη εύνοιας του Θείου για τους αρχαίους. 
• Εδώστις εκβολές του ποταμού έκανε το καθαρτήριο λουτρό της η Θεά Αθηνά ανάδοχος και προστάτης της πόλης.
• Εδώκυνηγούσε η Άρτεμις.
  Εδώ σταμάτησε να ξεκουραστεί η θεά Δήμητρα, πηγαίνοντας στην Ελευσίνα.
• Εδώέγινε η ερωτική προσπάθεια συνεύρεσης του Ήφαιστου και της θεάς Αθηνάς, αυτή η γη »γέννησε» τον Εριχθόνιο.
• Εδώεγένοντο στις αρχές Ανθεστηριώνος (Φεβρουάριος) τα μικρά μυστήρια. Εδώ μυήθηκε ο Ηρακλής.
• Εδώη πηγή της Καλλιρρόης.
  Εδώ σκοτώθηκε ο βασιλιάς Κόδρος, 
• Εδώο Δευκαλίων, ο μυθικός γενάρχης των Ελλήνων κατά τον Παυσανία, έκτισε τον πρώτο συνοικισμό μετά τον τελευταίο κατακλυσμό.
• Εδώο Δευκαλίων, με τη γυναίκα του την Πύρρα, έχτισαν το παλάτι τους και θεμελίωσαν τον πρώτον ναό το »Ολυμπιείο», που τον αφιέρωσαν στον πατέρα θεών τε και ανθρώπων, Εδώ η Πύρρα μεγάλωσε τα παιδιά τους, τον Έλληνα (πατέρα του Δώρου, του Ξούθου, και του Αίολου), και τον Αμφικτύωνα.
• Εδώκαι ο τάφος του Δευκαλίωνα. (Παυσανίας Αττικά παραγ.19). Ο Δευκαλίων ήταν γιος του Προμηθέα και της Πανδώρας.
• Εδώστην αρχή της οδού Αθ. Διάκου σε μια σπηλιά, που υπήρχε μέχρι τα μέσα του 1940, κατέληξαν και έφυγαν τα τελευταία νερά από τον κατακλυσμό του Δευκαλίωνα, που μας έχουν μάθει να τον λέμε του Νώε
• Εδώήταν το Λύκειο του Αριστοτέλη.
• Εδώήταν Ναός της Αγροτέρας Αρτέμιδος, που οι Αθηναίοι της αφιέρωσαν την Νίκη τους επί των Περσών στον Μαραθώνα.
  Τέλος από το κέντρο του σηκού του Ολυμπιείου διέρχεται ο κύκλος του Περικλέους . Ο κύκλος του Περικλέους έχει κέντρο την τομή των διαγωνίων του Παρθενώνα και διέρχεται επίσης από το Ηφαιστείο,( Θησείο) και του βήματος των ρητόρων στην Πνύκα.. (Η ακτίνα του κύκλου έχει σχέση με τον χρυσό αριθμό 1,62 και το δεκάκις χιλιοστό της ακτίνας της γης, 

  

   

  Ακουστέ ένα απόσπασμα από την εκπομπή του Δημήτρη Καμπουράκη, «σταγόνες ιστορίας», για την  ενεάκρουνο  πηγή Καλλιρρόη, με σπάνιες φωτογραφίες.

  https://www.youtube.com/watch?v=omcs02NJiKI