Ελευσίνα

Η ιερή πόλη της αρχαιότητας,

Η βιομηχανική πόλη του 20ου αιώνα,

Το αέναο εργοστάσιο σκέψης των τελευταίων 2.500 χρόνων.

Όταν οδηγούμε στην Ιερά Οδό, από Αθήνα με κατεύθυνση προς το Αιγάλεω κι από εκεί προς την Ελευσίνα, είναι πιθανόν να μη συνειδητοποιούμε ότι ακολουθούμε τον αρχαιότερο δρόμο του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Είναι ο ίδιος δρόμος τον οποίο ακολουθούσε συχνά ο ποιητής Άγγελος Σικελιανός για «ν΄ αρμέξει ζωή από τον έξω κόσμον», όπως αναφέρει στο ομώνυμο ποίημά του.

Η «παραγωγικότητά» της Ελευσίνας, όπως έλεγε ο Ακαδημαϊκός Δημήτρης Πικιώνης, είναι ένα εργοστάσιο σκέψης. Αυτή είναι η χαρακτηριστική ενέργεια της πόλης, που αντικατοπτρίζεται τόσο στη φυσική της στρωματογραφία, όσο και στους κατοίκους της και στην καθημερινότητά της. Στην Ελευσίνα, οι άνθρωποι στηρίζονται στις δικές τους δυνάμεις του για να πετύχουν τους στόχους του Η Ελευσίνα δεν υπήρξε ποτέ ευνοούμενη του εθνικού πολιτιστικού σχεδιασμού, γιατί η Ελευσίνα είναι πόλη μεταναστών και προσφύγων. Έτσι, ο εθνικός σχεδιασμός δεν επένδυσε στους πολιτιστικούς της πόρους, παρ’ όλο που αυτοί είναι εξαιρετικής αξίας και σημασίας. Η όλη της ανάπτυξη στηρίχθηκε αποκλειστικά από τις τοπικές αρχές και στους ανθρώπους που ζουν και δραστηριοποιούνται σ’ αυτή. Αυτό, όμως, σήμερα έχει δημιουργήσει ένα σημαντικό κεφάλαιο στην πόλη και την αυτοπεποίθηση ότι μπορούμε να υλοποιούμε τους στόχους που βάζουμε με ίδιες δυνάμεις.

Η Ελευσίνα από τα πανάρχαια χρόνια, από τότε που Αθηναίος Βασιλιάς Ερεχθέας νίκησε τον Ελευσίνιο Βασιλιά Εύμολπο, στηρίζει τη λειτουργία και την ανάπτυξη της πόλης των Αθηνών αρχικά, μέσω της αγροτικής παραγωγής, και από τον 20ό αιώνα ολόκληρης της Ελλάδας, μέσω της βιομηχανικής παραγωγής.

Αν και η πόλη της Ελευσίνας διαθέτει κορυφαίο ιστορικό και πολιτιστικό κεφάλαιο, στα μάτια της πλειοψηφίας της ελληνικής κοινής γνώμης ταυτίζεται με τη βιομηχανική δραστηριότητα και την περιβαλλοντική ρύπανση. Είναι γεγονός ότι επί δεκαετίες στην ευρύτερη περιοχή του Θριασίου Πεδίου βρίσκεται συγκεντρωμένο το μεγαλύτερο μέρος της βιομηχανικής/διαμετακομιστικής δραστηριότητας της χώρας.

Αλλά πόσοι από εμάς έχουμε συνειδητοποιήσει ότι η Ελευσίνα αντιπροσώπευε την Αρχαία Ελλάδα αυτό που αντιπροσωπεύουν σήμερα οι Άγιοι Τόποι για τον Χριστιανισμό, τα Ιεροσόλυμα για τον Ιουδαϊσμό ή η Μέκκα για το Ισλάμ;

Πόσοι από εμάς βρεθήκαμε στον πανέμορφο αρχαιολογικό χώρου και την ακρόπολή της, τη μοναδική στην Αττική εκτός εκείνης των Αθηνών; Πόσοι από εμάς γνωρίζουμε ότι στην Ελευσίνα βρίσκονται οι τάφοι των «Επτά επί Θήβας»; Πόσοι γνωρίζουμε ότι οι Αισχύλος και Κυναίγειρος ήταν αδέλφια και γεννήθηκαν στην Ελευσίνα; Πόσοι γνωρίζουμε ότι οι Ρωμαίοι Αυτοκράτορες Μάρκος Αυρήλιος και Αδριανός είχαν μυηθεί στα Ελευσίνια Μυστήρια;

Ακόμα, στις νεότερες ιστορικές περιόδους, πόσοι γνωρίζουμε ότι ο αρχιστράτηγος Καραϊσκάκης δημιούργησε εκεί το λεγόμενο «Στρατόπεδο της Ελευσίνας», από το οποίο διηύθυνε την πολιορκία της πόλης των Αθηνών, κατά τη διάρκεια του πολέμου της Ανεξαρτησίας το 1821; Και πόσοι θυμόμαστε ότι ο ηρωικός Βασίλειος Λάσκος έγραψε μία από τις πιο ένδοξες σελίδες του ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο;

Πόσοι γνωρίζουμε ότι στην Ελευσίνα φτιάχτηκαν οι πρώτες ελληνικές σαπωνοποιίες, τσιμεντοβιομηχανίες, ναυπηγεία, χαλυβουργεία, τα οποία δημιουργούν ένα μοναδικό σύνολο μνημείων βιομηχανικής αρχαιολογίας και αστικής ανάπτυξης ;

Οι βαθιοί λόγοι που οδηγούν την Ελευσίνα να γίνει η πολιτιστική πρωτεύουσα της Ετράπης το 2023

O συνδυασμός του ιστορικού, πολιτιστικού κεφαλαίου με τη σημαντική σύγχρονη οικονομική συνεισφορά στην ελληνική οικονομία, καθιστά μοναδική την υποψηφιότητα της Ελευσίνας για Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης.

Με την υποψηφιότητα της Ελευσίνας στέλνουμε ένα παγκόσμιο μήνυμα πολιτισμού. Συνδέουμε το μήνυμα αυτό με τρεις ιδέες.

Πρώτον την ιδέα της «ευφορίας», της πρωταρχικής σχέσης ανθρώπου και φύσης, ως σχέση ζωής-θανάτου αλλά και αναγέννησης. Παρακολουθούμε την κάθοδο της Περσεφόνης στον Άδη αλλά και τη ζωοδότρα επάνοδό της στη Γη. EUphoria, λοιπόν, από την Ελευσίνα που «καλώς φέρει» το μήνυμα του πραγματικού, αρχέγονου μηνύματος της ζωής σε όλη την Ευρώπη.

Δεύτερον, την ιδέα της δημοκρατίας και του πολίτη όπως εκφράζεται από την αρχαία τραγωδία . Ο Ελευσίνιος Αισχύλος ορίζει την ίδια την ουσία του κριτικού πολιτικού λόγου και αναδεικνύει το θρίαμβο της ανθρώπινης πολιτικής δικαιοσύνης. Η Ελευσίνα στέκει αιώνες τώρα υπενθυμίζοντας σε ολόκληρο τον δυτικό πολιτισμό αυτές της θεμελιώδεις αξίες. Αλλά και στους σύγχρονους καιρούς η Ελευσίνα συνεχίζει με τον θεσμό των Αισχυλείων να μεταλαμπαδεύει την κληρονομιά του μεγάλου τραγικού ποιητή.

Τελευταίο αλλά εξίσου σημαντικό, την ιδέα των σύγχρονων προκλήσεων. Η υποψηφιότητα της Ελευσίνας συμπυκνώνει ιστορία και πολιτισμό, ταυτόχρονα όμως συνδυάζει προκλήσεις που βρίσκουν αναλογίες στην σύγχρονη πορεία της Ευρώπης. Προκλήσεις όπως η ένταξη της μικρασιάτικης προσφυγιάς, η ραγδαία αστικοποίηση εν μέσω βιομηχανικής δραστηριότητας, η ισορροπία ανάπτυξης και περιβάλλοντος, οι αγωνίες και οι αγώνες των εργαζομένων να επιβιώσουν, να δημιουργήσουν, να βελτιώσουν το βιοτικό επίπεδο μαζί με όλους τους εργαζόμενους στην Ελλάδα και την Ευρώπη.

Ελευσίνα | Μυστήρια της Μετάβασης

ΣΥΝΤΟΜΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ

Η Ελευσίνα, μια πόλη με πληθυσμό 30.000 κατοίκων και σε απόσταση 20 χλμ από την Αθήνα, είναι γνωστή για την αρχαία αλλά και τη σύγχρονη βιομηχανική της ιστο¬ρία.
Στην αρχαιότητα υπήρξε για 2000 χρόνια (1600 πχ-400 μχ) μια από τις πέντε ιερές πόλεις με τα Ελευσίνια Μυστήρια να προσελκύουν προσκυνητές από όλο τον τότε γνωστό κόσμο.
Το όνομα της πόλης γίνεται τρανότερο χάρη στον μεγάλο τραγικό ποιητή Αισχύλο.
Ακολούθησαν 14 αιώνες στη διάρκεια των οποίων η Ελευσίνα περιέπεσε σε αφάνεια.
Το 1827 μετά την απελευθέρωση από την Τουρκική κατοχή και τη δημιουργία του πρώτου Ελληνικού κράτους, η Ελευσίνα ήταν μία μικρή πόλη των 250 κατοίκων, αρ¬βανίτικης καταγωγής.
Τη δεκαετία του 1860 η Ελευσίνα άρχισε να αλλάζει όψη με την ανέγερση νέων κα¬τοικιών και με την εγκατάσταση σ’ αυτή περιστασιακών εμπόρων.
Την αργόσυρτη πορεία της επιτάχυναν η κατασκευή της σιδηροδρομικής γραμμής (1884) και η τομή του Ισθμού της Κορίνθου.
Καθοριστική είναι η δεκαετία του 1880, όπου αρχίζει η βιομηχανική ανάπτυξη.
Ιδρύεται το Σαπωνοποιείο ΧΑΡΙΛΑΟΥ(1875), η βιομηχανία τσιμέντου ΤΙΤΑΝ (1902), τα οινοπνευματοποιεία ΒΟΤΡΥΣ (1906) και ΚΡΟΝΟΣ (1922).
1877 Η πρώτη έγκριση «διαγράμματος ρυμοτομίας της κωμοπόλεως Ελευσίνας».
1914 Ιδρύεται το Λιμενικό Ταμείο.
Τον 11ο αιώνα π.Χ. κάτοικοι από την Ελευσίνα είχαν μεταφέρει στη γη της Ιωνίας τη λατρεία της θεάς Δήμητρας. Το 1922, 2000 πρόσφυγες από την Μικρά Ασία φθάνουν καταδιωγμένοι στην Ελευσίνα, διπλασιάζοντας τον πληθυσμό της.
1923 η πρώτη συζήτηση στο Κοινοτικό Συμβούλιο για την εγκατάσταση ηλεκτρικών λαμπτήρων φωτισμού σε δρόμους και πλατείες
1924 τοποθετείται το ρολόι στο λόφο των Αρχαιοτήτων 1936 Δημιουργία στρατιωτικού αεροδρομίου.

1943 Η Κοινότητα Ελευσίνας γίνεται Δήμος.
Τον Απρίλιο του 1941 αρχίζει η Γερμανική κατοχή. Το αεροδρόμιο καταλαμβάνεται από τους Γερμανούς. Στην πόλη περιπολούν Ιταλοί στρατιώτες. Από τον Οκτώβριο του 1941 αρχίζουν οι θάνατοι από την «νόσο της πείνης».
Στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής (1941-1945) αναπτύχθηκε ισχυρή αντίσταση μέσα στην πόλη, στα εργοστάσια και το στρατιωτικό αεροδρόμιο. Η οργάνωση του Ε. Α. Μ. με προμήθεια ιματισμού, υπόδησης, τροφίμων αλλά και με πληροφορίες για τις κινήσεις του εχθρού, προσέφερε πολύτιμη βοήθεια στο λαό αλλά και στα ένοπλα αντάρτικα τμήματα. Τον Αύγουστο του 1942 στα Δερβενοχώρια οργανώθηκε η πρώτη αντάρτικη ομάδα, που η δράση της απλώθηκε σε όλη την Αττική και τη Βοιωτία.
Μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο ήρθαν στην πόλη μας εργαζόμενοι από όλα τα μέρη της Ελλάδας για να εργαστούν στις βιομηχανίες της περιοχής.
Η βιομηχανική δραστηριότητα όμως αναπτύχθηκε άναρχα πάνω στις αρχαιότητες και δίπλα στην περιοχή κατοικίας. Η ρύπανση του περιβάλλοντος πήρε μεγάλες διαστά¬σεις.
Στον 21ο αιώνα, την εποχή της βιώσιμης ανάπτυξης, η αρχαιολογική ιστορία και η πρόσφατη βιομηχανική διαμορφώνουν την εικόνα της σύγχρονης Ελευσίνας. Η ρύ¬πανση χάρη και στους αγώνες των πολιτών έχει μειωθεί. Ο Δήμος αγωνίζεται να ανα¬κτήσει τις ανενεργά εργοστάσια, όπου θα στεγαστεί η σύγχρονη βιομηχανική και τεχνολογική ιστορία.
Η Ελευσίνα πλέον έχει βραβευθεί για τις πολεοδομικές αναπλάσεις και τις επιδόσεις της στην οικολογία και την ανακύκλωση.
Τα ΑΙΣΧΥΛΕΙΑ, προς τιμή του Αισχύλου, από το 1975 είναι η κορυφαία πολιτιστική εκδήλωση της Ελευσίνας και πραγματοποιείται τον Σεπτέμβριο, την ίδια περίοδο που κατά την Αρχαιότητα πραγματοποιούνταν τα Ελευσίνια Μυστήρια.

Ο λόφος των αρχαιοτήτων και το Μουσείο ευρίσκονται στο κέντρο της πόλης, ενώ η Ιερά Οδός που συνέδεε την Ελευσίνα με την Αθήνα διασχίζει την πόλη και τα ίχνη της διατηρούνται και σήμερα. Ζώζονται οι μεταβυζαντινές εκκλησίες του Αγίου Ζαχαρία ( στην πλατεία Ηρώων ) και της Παναγίτσας ( στον αρχαιολογικό χώρο).

Πανηγύρια γίνονται στις 23 Απριλίου, για τον πολιούχο της πόλης Άγιο Γεώργιο, στις 21 Μαΐου ( Αγίων Κων/νου και Ελένης ), στις 29 Ιουνίου ( 12 Αποστόλων ) και στις 16 Απριλίου της Ζωοδόχου Πηγής.